EMDR Nedir?

EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing), Türkçe açılımıyla Göz Hareketleriyle Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme, 1987 yılında ünlü Psikolog Francine Shapiro tarafından keşfedilen bir psikoterapi tekniğidir. Shapiro göz hareketlerini kullanarak rahatsızlık veren bir olayın ciddi derecede verdiği rahatsızlığın azaldığını keşfetmiş ve ondan sonra bu durumu daha detaylı bir şekilde araştırmaya başlamıştır.

Bir çok psikolojik rahatsızlığa iyi gelen EMDR şu an dünya üzerinde bir çok psikoterapist tarafından kullanılan bir terapi tekniği haline gelmiştir.
 

EMDR teorisi hakkında detaylı bilgi

Beyin sağ ve sol yarımkürede yer alan çok çeşitli yapılardan oluşmuş inanılmaz derecede karmaşık bir sistemdir. Son yıllarda yapılan beyin çalışmaları beynin nasıl çalıştığına ve bu karmaşık sisteme odaklanmıştır. Nöroloji konusunda en tanınmış insanlar bile halen daha beyin ile ilgili çok az şeyi bilebildiğimizi söylemektedir.

Vücudun bağışıklık sistemi  gibi nöro-fizyolojik sistemi de ancak önündeki engeller kaldırıldığında iyileşir. Beynimiz bizi dengede tutarak hayatta kalmamızı sağlar. Fakat yaşanan bazı  travmatik yaşantılar beyinde nörotransmiter, adranalin ve benzeri şeylerdeki değişimden kaynaklı olarak dengenin bozulmasına neden olur. Üzüntü veren bir deneyimin yeniden gündeme gelmesi ya da gündemimizden hiç gidemiyor oluşu sinir sisteminde donmuş olan işlenmemiş bilginin açığa çıkmasına neden olur. Yani bilginin proses dediğimiz bilgi işleme sürecinden geçmesini engeller. Eğer beyine gelen bir bilgi proses sürecinden geçemezse, yaşanan bir olay (travma) anında oluşan sesler, çıkan görüntüler, oluşan fiziksel duyumlar gibi bilgiler, nörolojik olarak rahatsızlık verici şekliyle kalır. Yani gerçek malzeme, duruma özel stres ve heyecan yaratıcı haliyle tutulur. Pek çok iç ve dış uyaran tarafından tetiklenebilir. Bu durum kabuslar, gün içinde rahatsızlık yaratan imgeler, panik atakları vb. şekilde dışa vurulur.

EMDR teorisi ise (Göz hareketleriyle duyarsızlaştırma), beyine gelen bilginin işlenme sürecine dayanır. EMDR sırasında göz hareketleri kullanılarak, sağ ve sol beyin arasındaki iletişimin hızlanması, bağlantılı beyin yapıları arasındaki sabit iletişimin yoğunlaşması amaçlanır. Bu şekilde beyin, yaşanan travmatik olay sırasında baskın olarak hissedilen dondurulmuş bilgiyi tekrar değerlendirilerek yeniden oluşmasına olanak verir. EMDR sırasında, çift taraflı verilen uyarım sayesinde hedeflenen travma ile ilintili bağlantılar uyarılır ve bunların bilgi işlem sürecinden geçmesine olanak tanınır.

EMDR aynı zamanda öğrenme sürecini kolaylaştırıcı bir etkiye sahiptir. Hedef rahatsız eden bir anıya dair negatif düşünceler, olumsuz duygular ve rahatsız edici beden duyumlarını öğrenme sürecinin içine dahil ederek olumsuz deneyimlerin öğretici deneyimlere dönüşmesini sağlamaktır.  Kişi, geçmişte yaşanmış kötü deneyimlerden kendisi için öğretici olan gerekli ve kullanışlı bilgiyi alarak yaşanan olayı anı ağına uyumlu, sağlıklı ve stres oluşturmayacak şekilde depolar.

EMDR daha çok göz hareketleriyle duyarsızlaştırma olarak bilinse de büyük resmi görmek burada önemli bir paçadır. Terapinin tek amacı varolan kaygıya duyarsızlaşmak ve kaygıyı azaltmak değildir, EMDR’ nin amacı danışanı geçmişten kurtarıp sağlıklı ve üretken şimdiye ulaştırmaktır.

Örneğin tecavüz mağduru bir bireyle çalışırken sıklıkla suçluluk kognisyonuna rastlarız. Olayın, zanlının suçu olduğunu bildiği halde birey kendini suçlamaktan ala koyamaz. Zihninde kendiyle ilgili oluşan bu yargı bilginin işlenmemesinden kaynaklanır. Kişinin kendiyle ilgili oluşturduğu bu yargı onun gündelik yaşantısında sürekli suçlu hissetmesine, olumsuz kendilik imajı geliştirmesine neden olur. Bu durum sağlıklı ilişkiler kurmasını engeller.

EMDR terapisi

EMDR hem yetişkinler hem çocuklara uygulanabilen bir terapi tekniğidir. İki basamaktan oluşan EMDR eğitimini yetkin kurumlardan tamamlamış, süpervizyon süreçlerini başarıyla bitirmiş uzmanlar tarafından uygulanabilir. Merkezimiz (İstanbul - Bakırköy) uzman psikologları Nilgün Hasan Dereköy ve Zeynep Kaya EMDR uygulayıcısıdır. Ayrıca Nilgün Hasan Dereköy bütün bu süreçleri tamamlamış EMDR Avrupa Onaylı sertifikalı EMDR terapistidir.
 

EMDR kimlere uygulanabilir?

Yapılan çalışmalar EMDR’ın TSSB yaşayan insanlar dışında başka psikolojik problemler yaşayan insanlarda iyi geldiğini kanıtlamıştır.

Aşağıda yapılan çalışmalardan örnekler bulabilirsiniz:

1. Irak, Afganistan savaşlarında savaşmış olan askerlerin EMDR sonrasında TSSB semptomlarında düşüş gözlenmiştir.
2. Fobi, kaygı bozukluğu, yaygın anksiyete bozukluğu, panik bozukluk gibi sorunlar yaşayan insanların EMDR dan sonra semptomlarının ciddi derecede azalma gösterdiği araştırmalar bulunmaktadır.
3. Atatürk havaalanı terör saldırısı, Soma Faciası, 17 Ağustos İzmit Depremi gibi ani beklenmedik olay ve doğrudan travmaya maruz kalan insanların sonrasında geliştirdiği psikolojik reaksiyonlara iyi geldiği bilinmektedir.
4. Bir yakının kaybına bağlı olarak yoğun üzüntü yaşayan insanların EMDR sürecinden sonra yas süreci daha kolay atlattığı bilinmektedir.
5. Cinsel istismar yaşayan bireylerin, EMDR süreçlerinden sonra tekrar yaşamlarına geri döndüğü, sağlıklı ilişkiler kurabildiği, olumsuz kendilik algısının ortadan kaybolduğu bilinmektedir.
6. Performans kaygısı yaşayan insanların performansının geliştirilmesinde ve kaygıyı yönetmelerini sağlamakta kullanılmaktadır.
7. Yeme bozuklukları, olumsuz beden algısı gibi durumlarda kullanılmaktadır.
8. Cinsel sorunlar yaşayan bireylerin sürecinde, sağlıklı cinsel ilişki kurma ve sürdürme amacıyla kullanılmaktadır.
9. Öfkenin kontrol edilemediği durumlarda kişinin öfkesini kontrol etmesine yardımcı olmak amacıyla kullanılmaktadır.
10. Obsesyonu olan kişilerin EMDR sürecinden sonra obsesyon ve kompülsyonlarında ciddi derecede azalma gözlenmiştir.
11. Yoğun olarak yaşanan mutsuzluk, umutsuzluk elem duygularıyla baş etme amacıyla kullanılmaktadır.
12. Çocukların ve ergenlerin yaşadığı travmaya iyi geldiği bilinmektedir.
13. Fibromiyalji, migren gibi psikolojik kökenli ağrılara iyi geldiği bilinmektedir.
14. Kronik hastalık, kanser gibi baş etme mekanizmalarını olumsuz etkileyen durumlarla baş etmeyi kolaylaştırmak için kullanılmaktadır.
15. Madde bağımlılığı, kumar bağlılığı, seks bağımlığı durumlarda çalışıldığında kişilerin bağımlılık paternlerinden kurtulduğu gözlenmiştir.
16. Kısacası EMDR bireylerin yaşadığı bütün psikolojik zorlukların üstesinden gelmek için kullanılan bir terapi yöntemidir.
     

8 adımda EMDR Uygulaması

1. İlk adım danışanın geçmişiyle ilgili detaylı bilgi almaktır. Terapist danışanın EMDR için uygunluğunu belirler. Gerekli terapi planını oluşturur. Hadef anıları seçer.
2. Terapist danışana EMDR ile bilgi verir ve kişinin EMDR terapisinden sonra kendini iyi hissetmesini sağlayacağı güvenli bir yer belirler.
3. Bundan sonraki süreçler seçilen anılarla ilgilidir. Danışan seçtiği anıya ait en çok rahatsız edici resim karesini belirler. Bu karenin onu ne kadar rahatsız ettiğine dair şiddete karar verir. Sonrasında bu resim karesinin kendisinde yarattığı negatif düşünceye karar verir. Kendine ait geliştirmek istediği olumlu inancı belirledikten sonra bu inancın 1 ile 7 arasında ne kadar geçerli olduğunu belirlenir, anıya baktığında hissettiği duygular ve bu duyguların bedende yarattığı hissiyata odaklanarak duyarsızlaşmaya başlanır.
4. Duyarsızlaşma aşamasında danışana çok yönlü uyarım verilir (ses, ışık ve titreşim).
5. Duyarsızlaşma sağlandıktan sonra yerleştirme aşamasına geçilir ve danışanın kendiyle ilgili olumlu inancı yeniden değerlendirilir.
6. Beden taramasıyla bedende bir rahatsızlık kalmadığından emin olunur. Eğer kalmışsa kişinin beden duyumları da işleme sokulur. Beden tam olarak rahatladıktan sonra bir sonraki aşamaya geçilir.
7. Danışana bir sonraki seansa kadar kendini rahatlatabilmesi için çeşitli egzersizler gösterilir.
8. Bir sonraki seans değerlendirmeyle başlar. Belirlenen bütün anılara karşı duyarsızlaşma sağlandıktan sonra gelecek şablonu uygulamasıyla seanslara son verilir.

 

EMDR'ın başka bir amacı danışana yaşadığı mevcut durumdan kurtulma olanağı sağlamakken aynı zamanda baş etme mekanizmalarını güçlendirmek ve bunları sürekli kullanmasını sağlamaktır.

 

Uzman Psikolog Zeynep Kaya