Sessiz İstifa: Çözüm mü yoksa girdap mı?

Son zamanlarda sosyal medyada sık sık karşımıza çıkan,  üzerine çeşitli fikirlerin paylaşıldığı ve günümüz çalışma sisteminde çoğu kişinin bir parça da olsa içinde kendini bulduğu bir terim: “Sessiz istifa”. Peki nedir bu sessiz istifa? Neden bu yolu tercih ederiz? Bu yöntem işlevsel midir, değil midir? Tek çıkar yol bu mudur? 

Sessiz istifa, en yalın hali ile kişinin iş yerinde yapması gereken en temel görevlerini asgari düzeyde yerine getirip, yerleşik rolünün ötesinde hiçbir görevi üstlenmeyerek “işten ayrılmadan işten ayrılması” olarak tanımlanabilir. Bir nevi enerji tasarrufu gibi görünen bu durumda, kişinin çalıştığı yere katkı sağlamaktan vazgeçtiğini, daha iyisi için çabalama noktasından uzaklaşmayı tercih ettiğini gözlemleriz. 

Modern hayatta çalışanların, işlerinin neyi gerektirdiği ve görevlerini yerine getirmek için nelere katkıda bulunmaya istekli oldukları konusunda yöneticileriyle kesin sınırlar koymayı seçmesi, hem çalışma hem de sosyal hayatları açısından oldukça sağlıklıdır. Bu noktayı sessiz istifadan ayırmak gerekir. Sessiz istifa, bir organizasyonda görev almaya ve maaş almaya devam etmek için minimum düzeyde çalışılacak noktaya kadar esnenmesi ile bahsedilen sağlıklı sınırlardan ayrılmaktadır. Tam da bu sebeple sessiz istifanın, çalışan ve yönetici tarafından iki farklı yüzünün olduğunu belirtmek mümkün. Çalışan için bir noktada “ödeşmek” olan bu durum, yönetici için çalışma sistemini direkt olarak etkileyen bir tehdit olarak algılanabiliyor. 

Peki ama neden sessiz istifa yolu tercih ediliyor? 

Kişinin sessiz istifa noktasına gelmesinin birçok nedeni olduğu söylenebilir. Ancak bu nedenlerin çoğunluğunun ana kaynağı, kişinin iş ve yaşam arasındaki dengenin bozulmuş olması. Daha derine inecek olur isek, ilk olarak kişinin öz bakımına, aile ve arkadaşlarıyla yapabileceği aktivitelere az zaman ayırmak zorunda kalacağı kadar iş yükünün fazla oluşunun, sessiz istifaya sebep olan faktörlerden biri olduğunu belirtebiliriz. 

İkinci olarak dünya çapında yaşanan ekonomik krizin ortasında, işverenlerin daha da zenginleştiğini görürken, kişi en azından enflasyonla uyumlu olarak ücret artışı alamıyorsa, bu durumun sessiz istifa için güçlü bir motivasyon olacağına değinmek mümkün. Bunların yanı sıra, kişinin bir dönem iş yerinde büyük miktarda çaba sarf etmiş; ancak karşılığında takdir görmemiş, hatta kendinden çok daha az performans gösteren kişilerle aynı kulvarda değerlendirilmiş olması da oldukça etkili sayılacak sebeplerden bir tanesi. Öte yandan direkt olarak kişiyi istifaya götürebilecek bu etkenlerin, gerçek istifa yerine sessiz istifaya dönüşmesinin temel nedeni ise maalesef kişilerin mevcut işlerine seçenek olabilecek başka iş imkanlarının olduğuna dair güvensizlikleri olarak düşünülüyor. 

O halde yukarıdaki sebeplerin mevcudiyetinde tek yol sessiz istifa mıdır? Hem çalışan hem de organizasyondaki işleyiş için daha sağlıklı bir yol var mı? Yani, sessiz istifa yerine başka bir yol izlenebilir mi?

Her problemin çözümünde olması gerektiği gibi öncelikle kişinin kendini sessiz istifa düşüncesine götüren nedenleri belirlemesi, ilk adım adına en sağlıklısı olabilir. Tek bir neden aramak yerine, organizasyonda sizi zorlayan ve bir şekilde motivasyonunuzu negatif yönde etkileyen tüm sebepleri sıralamak, tablonun çerçevesini çizmenizi sağlayacaktır. 

Örneğin problemin sebeplerini, özel hayatınıza yeterince zaman ayıramamak, yeterli derecede geri bildirim alamadığınız için yetersiz hissetmek, maaş durumu ya da çalıştığınız ofisin fiziki koşullarının çalışmanızı verimsizleştirmesi şeklinde temel noktalar belirlemek çözüm yolunuzu hatırı sayılır derecede ışıklandıracaktır. Sebepler belirlendikten sonra, bu faktörlerle ilgilenen yöneticinizi belirlemek de bir diğer önemli nokta. Bazen maalesef sorunun çözümünde yetkin olmayan kişilerden çözümsellik adına gerçek olmayan olumsuz yargıları dinlemek, problemi gözünüzde daha da büyütebilir! Durumla alakalı yetkin olan yöneticinizi belirledikten sonra olması gereken ise durumu tüm netliği ile bu kişiye aktarmak. Yaşadığınız sıkıntının sizi nasıl etkilediğini, gereklilik namına hangi ihtiyaçlarınızdan vazgeçmek durumunda kaldığınızı ve probleminize dair aklınızdaki çözümleri oldukça açık bir şekilde belirttiğinizden emin olun. Bu noktada karşınızdaki kişinin düşüncelerine açık olabilmek oldukça önemli. Problemlerin çözümü için mutlak doğru olmadığını; yalnız siyah ya da beyazın değil, grinin de mümkün olduğunu unutmayın. 

Bunlarla birlikte sağlıklı sınırları çizmek, iş hayatındaki mutluluk için en büyük ihtiyaçlardan biri. Yöneticinizin sizden ne beklediğini, sizin bu beklentilerin hangisini ne kadar karşılayabileceğinizi, zorlandığınız ve desteğe ihtiyaç duyduğunuz noktaları, alacağınız desteğin iş veriminize ne kadar etki edeceğini açık iletişim ile yöneticinize bildirmek iş sınırlarınızı belirlemenize yardımcı olacaktır. Böylece iş ilişkilerinizi daha başarılı yönetebilirsiniz. 

Bunların dışında, sizi sessiz istifaya götüren durum için net bir sebep bulamıyor; ancak yine de işe yönelik motivasyonunuzun düştüğünü düşünüyor ve sessiz istifanın tek çözüm yolu olduğunu düşünüyorsanız, yaşadığınız durumun asıl kaynağını bulabilmek adına ilk olarak bulunduğunuz ortamı kısa da olsa bir süreliğine değiştirmek doğru bir adım olabilir. Bu sürede asıl ihtiyacınızın ne olduğunu kendinize sormak; gereklilikler değil, isteklerinizin neler olduğunu belirlemek size yardımcı olacaktır. 

Kendiniz için çıkar yolu tek başınıza bulmada zorlandığınızı düşünüyorsanız, profesyonel bir desteğin her zaman mümkün olduğunu unutmayın ve gerekli noktada durumu yetkin klinik psikologlar ile terapi ortamına taşımaktan çekinmeyin. 

Tüm bunlara rağmen sizin için tünelin ucu hala karanlık ise, başka bir işe girmenin her zaman bir yol olduğunu kendinize hatırlatın. Temelde, sessiz istifanın bir çözüm olmadığını, durumun daha karmaşık bir hal almasına sebep olacağını da unutmamaya çalışın. 

 

Kaynakça;

Cain, A. (2022) 'Quiet quitting' is a bad idea, experts say. Here are 6 things you can do instead to get the same results if you're looking for better work-life balance – or to lighten your workload. Insider. https://www.businessinsider.com/quiet-quitting-bad-idea-instead-work-strategies-2022-10

Jancourt, M. (2020). Gen Z and the workplace: Can we all get along?. Corporate Real Estate Journal, 10(1), 41-50.

Wheeler, M.A. (2022). Quiet Quitting: A Path to Work Engagement? Psychology Today. https://www.psychologytoday.com/us/blog/ethically-speaking/202209/quiet-quitting-path-work-engagement#:~:text=Key%20points,used%20to%20enhance%20work%20engagement

Yaşantı Psikoloji