Borderline Kişilik Yapısı

Borderline Kişilik Yapısı Nedir?

Borderline, kelime anlamı olarak “sınırda” demektir. Borderline (sınırda) kişilikte en çok öne çıkan kriterler arasında; erken erişkinlikte başlama ve değişik bağlamlarda ortaya çıkma, kişiler arası ilişkilerde dengesizliği barındırma, benlik algısında ve duygulanımda tutarsızlık, ayrılma veya terk edilmekten kaçınma ve belirgin dürtüsellik vardır. (APA,2013)

Borderline Kişilik Yapısının Özellikleri/Kriterleri

“İstikrarsızlık” borderline kişiliğin esas özelliğidir.

• İstikrarsız ruh hali:
  Duygulanımda tutarsızlık düzeyi yüksek olan bu kişilerde, duygular arası geçiş çok ani ve hızlıdır. Bu kişilik yapısında mantıklı bir neden olmadan ortaya çıkan yoğun öfke duygusu veya birkaç saat devam eden duygusal iniş çıkışlar mevcuttur. Süreğen bir boşluk duygusu da bu kişilik yapısında görülebilecek bir durumdur.
•  İstikrarsız benlik/kimlik kavramı:
  Borderline kişilik yapısına sahip kişiler bazen kendilerine karşı çok fazla kuşkucu bazen ise kendi önemini aşırı abartma gibi davranışlar sergileyebilirler.
• İstikrarsız kişilerarası ilişkiler:
  Borderline kişilik yapısına sahip bireylerde kişilerarası ilişkiler tutarsız ve gergindir. Bu kişiler, yeni tanıştığı biriyle çok zaman geçirmek isteyebilir, bu kişiyle çok özel bilgilerini paylaşabilirler. Bunun yanında çok hızlı bir geçiş yaparak bu kişileri küçümseme davranışına gitme eğiliminde olabilirler. Karşıdaki kişiyi bazen çok samimi ve bir dayanak olarak görebilirken birdenbire acımasız, samimiyetsiz bir insan olarak görmeye başlayabilirler.
• Terk edilme kaygısı:
  Borderline kişilik yapısının önemli bir unsurunu terk edilme korkusu oluşturmaktadır. Bu kişilik yapısına sahip kişiler, terk edilme korkusunun önüne geçebilmek için terk edilme korkusu yaşadıkları kişinin fiziksel olarak sürekli yanında bulunma, yanında olmadığı zamanlarda sürekli olarak telefonla arama gibi dürtüsel ve yoğun davranışlar gösterebilirler. Bununla beraber duygularını kontrol etmede yaşadıkları sorunlar nedeniyle taşkınlık, kendi kendine zarar verme gibi davranışlar da söz konusu olur, bu da bu kişilerle ilişkilerinin sürdürülmesini zorlaştırır.
• Tekrarlayan intihar girişimleri:
  Borderline kişilik yapısının davranışsal tepkisellik kriterleri ise kendine zarar verme, intihara meyilli davranışlar veya intihara teşebbüs etme gibi aşırı dürtüsel ve riskli davranışlardır.
• Dürtüsellik:
  Cinsellik, sorumsuzca para harcama, tehlikeli biçimde/güvensiz araba kullanma, tıkınırcasına yemek yeme veya alkol kullanma gibi dönem dönem dürtüsel davranışlar görülebilmektedir. Bu dürtüsel davranışların temelinde yatan neden, kişinin kendine yönelik yıkıcı yanlarının bulunmasıdır.

Borderline Kişilik Yapısı Nedenleri

Borderline kişilik yapısının nedenleri henüz tam olarak bilinmemekle beraber bazı risk faktörleri söz konusudur. Borderline kişilik yapısının başlangıcı olabilecek risk faktörleri arasında kişinin geçmiş yaşantıları, travmatik anıları veya çocukluk döneminde büyüdüğü çevre ile etkileşimi vardır. Örneğin çocukluk çağında yaşanan ihmal ve istismar, maruz kalınan kötü muamele bu faktörler arasındadır. Elbette bu kriterler kişiden kişiye farklılık gösterdiğinden kesinlik söz konusu değildir.

Borderline Kişilik Yapısına Sahip Biri Nasıl Davranır?

• Plansız hareket etme,
• Öfkeyi kontrol etmede güçlük yaşama,
• Dengeli ilişki kuramadıkları için yalnızlık,
• Kendine zarar verebilecek girişimlerde bulunma (trafik kazaları, kavga etme vb.),
• Bir işi devam ettirmede zorluk yaşama,
• Kararsızlık,
• Kişilerarası ilişkilerde gerginlik yaşama,
• Sosyal kurallara uyum sağlayamama,
• Rutin yaşam düzenine ayak uyduramama.

Borderline Kişilik Yapısına Sahip Bireylere Nasıl Yaklaşılmalıdır?

Öncelikle bilinmesi gereken nokta, borderline kişilik yapısına sahip olan kişinin yaptığı olumsuz davranışları isteyerek yapmadığıdır. Çoğu zaman bu davranışları dürtüsel olarak, kendi kontrolünde olmadan yapmaktadır. Bu durumla ilgili bilgi sahibi olmak, bilinçli hareket etmeye imkan verir ve daha sağlıklı bir ilişki kurulmasını sağlayabilir.

Borderline kişiliğe sahip kişilerin yaptığı davranışlara karşı duyguları ifade etmek, bunu açıkça söylemek önemlidir. Çünkü kişi çoğu zaman yaptıklarının farkında değildir. Yaptığı davranışlara geribildirim vermek, bu kişinin farkındalığını artırabilir. Fakat, genellikle bu kişiler iç görüye sahip olmayabileceği için bir uzman desteği oldukça önemli olmaktadır.

Borderline kişilik yapısına sahip olan kişi, bir uzmandan yardım alıyorsa onun yanında olmak, destek olunduğunu hissettirmek de bu kişi için değerli olacaktır. Bu yardımı desteklediğinizi belirtmek önemlidir. Ayrıca, yardım alma konusuna mesafeli ise onu bu konuda yönlendirmek onun için faydalı olacaktır.

 

Kaynakça;

-Amerikan Psikiyatri Birliği (APA), (2013), Ruhsal Bozuklukların Teşhisi ve İstatistiksel El Kitabı (DSM-5)

-Gerrig R. & Zimbardo P., (2016), Psikoloji ve Yaşam, (Çvr. G. Sarı), 19.Baskı, Nobel Akademi Yayıncılık.

-Atkinson, R. & Hilgard, E. (2016),  Psikoloji (Çvr. Ö. Öncül, D. Ferhatoğlu ), 4.Baskı, Arkadaş Yayınevi.