Karantina Sürecinde İlişkiler

Koronavirüs (Covid-19) küresel salgını bir süreliğine birçok kişinin evlerine çekilmesine neden oldu. Gündelik rutinler bozulmaya başladı. Başlı başına küresel bir salgının getirdiği travma elbette bizi olduğu kadar ilişkilerimizi de etkilemeye başladı.

İlişkilerin tam olarak neden etkilendiğini anlamak için önce travmayı ve travmanın etkilerini iyi anlamak gerekir. Bir olayın travma olarak değerlendirilmesindeki en önemli etken kişinin durum karşısındaki algı ve değerlendirmesidir.

Travmalar bireysel ve toplumsal olarak ikiye ayrılır.

1. Doğrudan bireyi etkileyen taciz, boşanma, ayrılık, ihmal, kaza vb. gibi olaylar

2. Toplumsal olarak yaşanan, toplumun bir kısmını doğrudan etkileyen doğal afetler, terör olayları, savaş ya da bugün yaşadığımız gibi salgın hastalıklar…

İnsan eliyle ya da doğal yollarla meydana gelen travmatik olayların genel karakteristik özelliklerinden bahsedecek olursak,

1. İnsanın fiziksel bütünlüğünü tehdit eder.
2. İnsanın yaşamını tehdit eder.
3. İnsanın dünya ve insanlara karşı olan inançlarını tehdit eder.
4. İnsanın sevdiklerini tehdit eder. (Krizler ve Travma, Ayten Zara)

Travmalar her ne sebep ve koşulda yaşanırsa yaşansın bireysel dünyamız üzerinde etkiler bırakır. Zaman zaman umutsuzluk içinde hapsolup huzursuzluğa, endişe ve panik seviyemizde artışa, kontrol edilmesi zor bir öfkeye, uyku ve iştah sorunlarına, dikkat ve odaklanma problemlerine, yalnızlaşma ve içe kapanmaya neden olabilir.

Koronavirüs salgını, doğrudan bize veya sevdiklerimize zarar vermemiş olsa bile medyadan bize yansıyanlar, okuduklarımız, alınan tedbirlerin hayatımıza etkisi bizi dolaylı yollardan travmatize etmeye neden olabilir.

Herkesin belirsizliğe verdiği tepki farklıdır. Çünkü herkesin belirsizliğe karşı geliştirdiği tolerans, belirsizliği algılama ve yorumlama şekli farklıdır. Yukarıda da belirtildiği gibi travma, yüksek düzeyde stres yaratan bir olay sonrasında kişinin bu olayı yorumlama ve algılama şekline göre değişir. Herkes bu sürece aynı şekilde tepki vermeyebilir.

Örneğin, evhamlı bir kişiliğe sahipseniz Koronavirüs salgınından fiziksel olarak etkilenmemiş olsanız bile bu süreç sizi daha çok etkileyebilir. Kaygı ve korkularınızın daha üst düzeye çıkmasına neden olabilir. Bu da travmatik etkileri daha sık yaşamanıza neden olur.

Peki bu etkiler ilişkilerimize nasıl yansır?

Pek çoğumuz bu dönemde evlere kapandık ve çalışmalarımıza evden devam ediyoruz. Her zaman olduğundan daha fazla uyarılmış hissediyoruz.

Travmanın duygusal etkilerine baktığımızda;

• Güvensizlik hissi- Derin üzüntü 
• Çaresiz ve güçsüz hissetme
• Aşırı alınganlık
• Öfke ve öç alma isteği
• Hırçınlık, toleransın az olması
• Umutsuzluk ve karamsarlık duygularının sıklıkla yaşandığını biliyoruz.

Bu duygular elbette gün içinde sadece evde olduğumuz için bir süre sonra ev halkını bazen doğrudan partneri etkilemeye başlıyor.

Bu süreçte partnerinizle daha sık tartışabilirsiniz. Küçük olaylar aranızda hızla büyüyebilir. Tahammülünüzün azaldığını hissedebilirsiniz. Daha fazla fikir ayrılığı yaşayabilirsiniz. Özellikle cinsellik konusunda kendinizi ya da partnerinizi daha az istekli hissedebilirsiniz.

Öncelikle bütün bunların travmatik bu sürecin bir parçası olduğunu kabul edin. Travmanın bireysel etkilerini azaltmak için önlemler alın. Bu önlemelerin ne olduğuyla ilgili yazıya “Koronavirüsün psikolojik etkileri ve önlemler “ bağlantısından ulaşabilirsiniz.

İlişkileri koronavirüsden nasıl koruruz?

1.Kendinize ve partnerinize alan açın

24 saat aynı evin içinde olmak kendi bireyselliğinizi yaşamanıza engel değil. Partneriniz istediği diziyi izlerken sizin istediğiniz kitabı okumanız farklı alanlarda nefes almanız bunun için birbirinizi desteklemeniz iyi gelebilir.

2.Beklentileri azaltın

“Ben yemek hazırlarken onun evi süpürmesini beklerdim” ya da “ ben çocukla ilgilenirken çamaşırları asabilirdi” gibi beklentilere girmek yerine iş bölümü yapıp bunu açıkça konuşun. Beklenti içinde olmak ve beklentilerin karşılanmaması bir süre sonra gerilimin tırmanmasına neden olabilir. Bunun yerine beklentileri şeffaflaştırın ortak kararlar alarak iş bölümünü destekleyin.

3.Zevk alabileceğiniz aktiviteleri seçin

Bugünlerde bizi stresten uzaklaştıran en keyifli etkinliklerden biri dizi-film izlemek. Fakat biri romantik komediden hoşlanırken diğer partnerin korku temalı filmler sevmesi çatışma kaynağı olabilir. Bu yüzden ortak noktada birlikte karar vermek önemlidir.

Bu süreçte rekabet içeren etkinliklerden uzak durmak gerekebilir. Gerilimin kolay arttığı şu günlerde gerilimi azaltıcı etkinlikler seçmeye özen gösterin.

4.Sosyal ilişkilerinize devam edin

Evden çıkamıyor olsak bile online birçok platform sevdiklerimizle bir araya gelmenin yollarını bize sunuyor. Bu süre içinde başkalarıyla iletişimde olmak hem bireysel olarak size hem ilişkinize iyi gelebilir.

5.Tüm eleştirileri rafa kaldırın

Çift terapisinde destek almak için başvuran danışanlarla aldığımız ilk karar budur; “Eleştirileri rafa kaldırmak.” Eleştiri uygun bir ortam ve dille yapıldığında büyütücü ve geliştiricidir. Olağan dışı bir süreç yaşadığımız bu günlerde eleştiri hiçbir zaman yerini bulamayacaktır. Tam tersi daha çok öfkelenmeye neden olabilir. Bu yüzden bütün eleştirileri bir rafa kaldırın.

6.Fiziksel Temasa Alan Açın

Özellikle şu günlerde diğer insanlarla temasımız azaldı. Doğamıza aykırı bir durum yaşıyoruz. Bu yüzden daha fazla temas regülasyona (rahatlamaya ) yardımcı olabilir. Her sabah bir dakika boyunca sıkı sıkı sarılmak hem güvende hissettirebilir hem de alışkın olmadığınız bu teması deneyimlemek iyi gelebilir.

7.Hayal edin

Hayal kurmanın sinir sistemi üzerinde pozitif etkileri birçok araştırmaya konu olmuştur. Bu günler geçtiğinde birlikte yapmak isteyeceğiniz, gitmek isteyeceğiniz yerlerin hayalini kurabilir sinir sistemlerinizi karşılıklı rahatlatabilirsiniz.

Bu günlerle baş etmeyi kolaylaştıracak en net bilgi, olağan dışı bir süreçten geçtiğimizi bunun bireysel etkilerini kabul etmek. Öfkemizi kontrol etmek, sakin kalmak belki her zaman olduğundan daha zor gelebilir. Hem bireysel hem parterinizle alacağınız önlemler ilişkinize mutlaka yarar sağlayacaktır.

Uzman Psikolog Zeynep Kaya - Aile Danışmanı & Çift Terapisti